Chatsky, Tadeusz
| Tadeusz Chatsky | |||
|---|---|---|---|
| Tadeusz Czacki | |||
| Születési dátum | 1765. augusztus 28 | ||
| Születési hely | Porytsk (ma Pavlovka , Ivanichi Raion , Volin megye ) | ||
| Halál dátuma | 1813. február 8. (47 évesen) | ||
| A halál helye | Dubno , Varsói Hercegség | ||
| Polgárság |
Rzeczpospolita Orosz Birodalom |
||
| Foglalkozása | történész | ||
| Apa | Felix Chatsky [d] | ||
| Anya | Katarzyna Karolina Malachowska [d] | ||
| Házastárs | Barbara Dembinskaya | ||
| Gyermekek | Maria Chatskaya [d] | ||
| Díjak és díjak |
|
||
| Médiafájlok a Wikimedia Commons oldalon | |||
Tadeusz Chatsky ( Faddeus Feliksovich Chatsky , lengyel Tadeusz Czacki ; 1765. augusztus 28., Poritsk (ma Pavlovka falu , Ivanicsevszkij járás , Volyn régió ) - 1813. február 8. , Dubno , Varsói Hercegség , történész közgazdász és államférfi, bibliofil .
A Lengyel Királyság tisztje, a Volyn Higher Gimnasium társalapítója (1819-ben a Kremenyec Líceummá alakították át ).
Életrajz
Felix Szczesny Chatsky [ koronakehely fia és Jan Malachowski Katarzyna [1] főkancellár lánya . Gyerekként megfosztották apja gondozásától, mivel Repnin parancsára letartóztatták, mert kampányolt a nem egyesültek és a másként gondolkodók egyenlő jogai ellen. Anyja korán (1768-ban) meghalt. Bátyjával, Michallal Gdanskban nevelkedett, nagybátyja, Franciszek koronaőr gyámsága alatt 5,5 évig. A Krecsetnyikov csapatai által elfoglalt Poricskot kirabolták és elpusztították. Apja szabadulása után egy családi házban nevelkedett Porytskben, egy jezsuita pap , Faustin Grodzitsky gyámsága alatt a Lviv-i jezsuita főiskoláról . 16 évesen a varsói udvari és háztáji bíróságok gyakornokává vált ; ebben az időszakban szabadidejét az önképzésnek szentelte, gyakran járt a Załuski könyvtárban, közel került Jan Albertrandihoz és Adam Narushevichhez . A királyi hivatal (a király) megbízásából rendbe hozta a királyi személyi levéltárat, a koronametrikák részét.
A Salt Company (Királyi Só- és Szénbányászati Társaság) tagja.
1784 - ben tagja lett az Ásványügyi Bizottságnak ( lengyelül Kruszcowej ), ahol fiatal kora ellenére élénk tevékenységet folytatott. 1786-ban a szeim Chatskyt (a Novogrudok igazgatója volt) a Királyi Pénzügyminisztérium megbízásába választotta, amelyben 7 évig aktívan dolgozott [2] .
Tagja volt az Oktatási Bizottságnak (Commission of National Education), a Nemzetközösség oktatási irányító testületének 1773-1794 között .
1786 - ban beválasztották a lengyel szejm pénzügyi bizottságába, és öt év alatt viharos tevékenységet fejtett ki, amely a lengyel állam általános összeomlásának hátterében nagyrészt hatástalan maradt. Miután felesküdött az 1791-es lengyel alkotmányra, a targowicei konföderáció diadala után kilépett a pénzügyi bizottságból, és Lengyelország második felosztása után megfosztották birtokaitól, amelyeket részben csak Pál csatlakozása után kaphatott vissza. én [3] .
Számos válogatás jellegű történelmi mű szerzője [4] . A nazwisku Ukrainy i początki kozaków ("Ukrajna névről és a kozákok születéséről", 1801) című könyvében új elméletet javasolt, amely szerint az ukrán népnek semmi köze a szlávokhoz, és az ősök az ukránok egy speciális hordájából származó nomádok voltak, akik a Volga miatt érkeztek a modern Ukrajna területére a 7. században. Erről a hordáról azonban nem tudott megbízható történelmi adatokat bemutatni a tudományos közösségnek.
1800-1801-ben megjelent egy kétkötetes „O litewskich i polskich prawach ...” című műve, amelynek a lengyel és litván érméknek szentelt fejezete az első lengyel numizmatikai tanulmánynak számít .
1802 - ben Odesszában megalapította a "Chatsky, Dzhevetsky and Company" áruszállítási céget , amely nem tartott sokáig.
1803 - ban az orosz hatóságok elismerték a lengyel oktatás autonómiáját, és Csackijt kinevezték Volyn, Podolsk és Kijev tartomány iskolafelügyelőjévé. Javasolta, hogy minden tartományi központban – Zhitomirban, Vinnitsaban és Kijevben – nyíljanak gimnáziumok, ahol lengyel, orosz és francia, lengyel irodalmat, történelmet, földrajzot, jogot, matematikát, fizikát, gyakorlati mechanikát, természetrajzot, botanikát, szántóföldi gazdálkodást tanítsanak. , kémia, sebészet, lovaglás és lótenyésztés [5] .
A Kremenyec városában található Volyn Líceum egyik alapítójaként ismert, amely alapján később megalakult a Kijevi Egyetem [6] .
1805 - ben megpróbálta Kremenyecbe áthelyezni ismerősét , Krzysztof Celestin Mrongoviuszt .
Bizonyos értelemben a keleti szláv folklór megalapítójának, Z. Dolenga-Hodakovszkijnak a tanára volt .
Díjak
- Szent Stanislaus rend ( 1786 )
- Fehér Sas Rend ( 1792 )
Család
1792 - ben feleségül vette Varvara Dembinszkaja "Ravics" címerét . A házasságból három gyermek született.
Bibliográfia
- Czacki T. Mowa miana w imieniu Komisji Kruszcowej do Stanisława Augusta 1785 r. 26 márka. - B.m. — 1785.
- Czacki T. Odpowiedź na pismo Imci Pana Grumerta w kwestii, czy Imość Pan Zughöer może być umieszczony w liczbie posłów monarchów i czy, będąc umocowanym do sprawowania wwąwinąwiną, Polksijćeżkraciai — Varsó, 1787.
- Czacki T. - B.m. — 1791.
- Czacki T. Uspraviedliwienie się… w materii kupna i reperacji pałacu dla posła rosyjskiego… podane d. 3 lutego 1791. - Warszawa, 1791.
- Czacki T. Mowa… w czasie pierwszego zasiadania na Komisji Skarbu Kor. JW. Rocha z Głogowy Kossowskiego… miana 14 lutego 1791. - Warszawa, 1791.
- Czacki T. Mowa w materii menniczej na sejmie 20 września 1791. - Warszawa.
- Czacki T. Mowa… w uspraviedliwieniu tabeli przychodów i wydatków od Komisji Skarbu Kor. d. 2 grudnia 1791 miana. — Varsó, 1791.
- Czacki T. O litewskich i polskich prawach o ich duchu, źrzódłach, związku io rzeczach zawartych w pierwszym Statucie dla Litwy 1529 r. wydanem, przez Tadeusza Czackiego. TI – Varsó, 1800.
- Czacki T. O litewskich i polskich prawach o ich duchu, źrzódłach, związku io rzeczach zawartych w pierwszym Statucie dla Litwy 1529 r. wydanem, przez Tadeusza Czackiego. T.II. — Warzawa, 1801.
- Czacki T. Rozbiór dziejów narodu polskiego przez pierwszych dwóch pisarzów, Marcina Galla i Wincentego Kadłubka // Nowy Pamiętnik Warszawski. - T. 1. - 1801.
- Czacki T. O nazwisku Ukrainy i początku Kozaków // Nowy Pamiętnik Warszawski. - T. 4. - 1801.
- Czacki T. O dziesięcinach w powszechności, a szczególniej w Polszcze i Litwie. Rzecz czytana na posiedzeniu Warsz. kóc. Przyj. Nauk . - Warzawa. — 1801.
- Czacki T. List o Koperniku. - Warzawa. — 1802.
- Czacki T. Uwagi nad uwagami o dziesięcinach – Varsó, 1803.
- Czacki T. List odpowiedni…do ks. LS Stroińskiego SP z dnia 29 marca 1804. - Poryck.
- Czacki T. Mowa… miana na zjeździe duchowieństwa 20 paźdz. 1803 // Nowy Pamiętnik Warszawski. - T. 15. - 1804. - s. 327-343.
- Czacki T. Mowa…d. október 7. 1805 przy otwarciu Gimnazjum Wołyńskiego w Krzemieńcu miana // Dziennik Wileński. — 1805.
- Czacki T. Rozprawa o prawie, które mają obywatele prowincji składających dawną Polskę do wolnego szynkowania piwa, miodu i gorzałki, io przyczynie, dla której. — 1806.
- Czacki T. Mowa… o pożytkach z wychowania publicznego i domowego, przy kończeniu roku szkolnego w Gimnazjum Wołyńskim miana 1806 r. 20 lipca. - Krzemianiec. — 1806.
- Czacki T. O Żydach. – Vilno. — 1807.
- Czacki T. O Żydach i Karaitach // Dziennik Wileński. — 1807.
- Czacki T. O Komisji Edukacji na Litwie. - B.m. — 1807.
- Czacki T. Czy prawo rzymskie było zasadą praw polskich i litewskich i czy z północnymi narodami mieliśmy wiele wspólnych praw i zwyczajów? Rozprawa czytana w Krzemieńcu na otwarcie r. szkoln. w Gimnazjum Wołynski. – Vilno. — 1809.
- Czacki T. O Tatarach// Dziennik Wileński. — 1810.
- Czacki T. Odezwa do uczniów Gimnazjum Wołyńskiego i do zacnych ziomków, ktorzy dzieci swe do tej szkoły oddają. — Krzemieniec, 16 lipca 1811.
- Czacki T. Mowa…d. 30 styczn. 1812 w Kijowie (przy otwarciu gimnazjum) miana. - Krzemianiec. — 1812.
- Czacki T. O Konstytucji Trzeciego Maja 1791. Do J. W. W. Zalewskiego, trockiego, i Matuszewicza, brzeskolitewskiego, posłów. - B.m. - 1791 // kézirat a PAN Könyvtárban. — Krakkó. - 181, 212 sz.
- Czacki T. O gimnazjum w wołyńskiej guberni i innych dla obojej płci ustanowionych uczynione przedstawienie… r. 1803 w grudniu. - [B.m.].
- Czacki T. Odezwa do uczniów Gimnazjum Wołyńskiego 11 kwietnia 1806. - [B.m.].
- Czacki T. Plan szkoły mechaniki praktycznej przy Gimnazjum Wołyńskim 26 lipca 1806. - [B.m.].
- Czacki T. Odezwa do uczniów Gimnazjum Wołyńskiego 28 grudnia 1806. - [B.m.].
- Czacki T. Odezwa do uczniów Gimnazjum Wołyńskiego po powrocie z Petersburga 22 lutego 1808. - [B.m.].
- Czacki T. Ustanowienie szkoły ogrodniczej przy Gimnazjum Wołyńskim 22 lipca 1809. - [B.m.].
- Czacki T. Do uczniów i nauczycielów Gimnazjum Wołyńskiego (z powodu śmierci J. Czecha, pierwszego rządcy tegoż Gimnazjum). Krzemieniec 2 grudnia 1810. - [B.m.].
- Czacki T. Tłumaczenie się… przed Komisją reskryptem najwyższym 23 września 1810 dla rozważenia różnych przedmiotów o Wołyńskim Gimnazjum ustanowioną, 18 grudnia po 1810 grudnia. - [B.m.].
- Czacki T. O rzeczy menniczej w Polsce i na Litwie // Pomniki historii i literatury polskiej. T. 1. - Krakkó. - 1835. - s. 1-128; Vol. 2. - Krakkó. - 1835. - s. 1-58.
- Czacki T. O Cyganach // Pomniki historii i literatury polskiej. Vol. 2. - Krakkó. - 1835. - s. 59-86.
- Czacki T. O Tatarach // Pomniki historii i literatury polskiej. Vol. 2. - Krakkó. - 1835. - s. 87-108.
- Czacki T. O prawie chełmińskim // Pomniki historii i literatury polskiej. Vol. 2. - Krakkó. - 1835. - s. 109-126.
- Czacki T. O prawach mazowieckich. Rozprawa czytana w Krzemieńcu na zakończenie roku szkolnego 14 lipca 1811 // Pomniki historii i literatury polskiej. T. 4. - Krakkó. - 1835. - s. 1-35.
Jegyzetek
- ↑ Małachowscy (01) (lengyel) (elérhetetlen link) . Letöltve: 2016. október 19. Az eredetiből archiválva : 2017. április 25.
- ↑ Csomó, 1937 , p. 144.
- ↑ Maxim Malkov . Tadeusz és Alekszandr Chatsky (a lengyel történelem és kultúra visszhangjai A. S. Gribojedov "Jaj a szellemtől" című művében) . Maxim Malkov személyes honlapja. Letöltve: 2015. október 10.
- ↑ Chatsky, Tadeusz // Brockhaus és Efron zsidó enciklopédiája . - Szentpétervár. , 1908-1913.
- ↑ Az oktatási folyamat megszervezése a Zhytomyr gimnáziumban
- ↑ E. Melamed. Poritsky Bibliophile // Bibliophile Almanach. - M . : "Könyv", 1978. - Szám. 5 .
Irodalom
lengyelül- Knot A. Czacki Tadeusz (1765-1813) // Polski Słownik Biograficzny . - Krakow , 1937. - Vol. IV / 1, zeszyt 16.
- Osinski A. O życiu i pismach T. Czackiego. - Krzemianiec. — 1816.
- Kojsiewicz F. Korespondencja listowna z T. Czackim H. Kołłątaja… V.2. — Krakkó. — 1844.
- Wiszniewski M. Pomniki historii i literatury polskiej . T.2. — Krakkó. - 1835. - ss 156-191.
- Wiszniewski M. Pomniki historii i literatury polskiej . T.3. — Krakkó. - 1835. - s. 1-38.
Linkek
- Chatsky , Tadeusz Rodovodban . Ősök és leszármazottak fája .
- György Mokritsky. Zsitomir története. Chatsky feje idősebb, mint a város . Journal of Zhytomyr (2010. szeptember 9.). Letöltve: 2016. október 19.
- Małgorzata Czerniakowska. CZACKI Tadeusz (1765-1813) (lengyel) . Letöltve: 2016. október 19.
- Chatsky Faddey Feliksovich . Életrajz.ru. Letöltve: 2016. október 19.
 Szótárak és enciklopédiák |
| |||
|---|---|---|---|---|
| ||||